“Unë dua të jem 150 vjeç!” – Gruaja e famshme jetëgjatë nga Shqipëria tregon se si ajo zgjati jetën e saj

Një shqiptare e quajtur Suela J. lindi në Tiranë në 1896 dhe i mbijetoi revolucionit, dy luftërave botërore, komunizmit dhe të gjitha ish qeverive dhe presidentëve. Ajo është përfshirë në listën e njerëzve më të vjetër në Librin e Rekordeve të Shqipërisë – më 14 mars, ajo mbushi plot 120 vjeç.

Suela jetoi shumë më shumë se bashkëmoshatarët e saj, por edhe shumë fëmijë të bashkëmoshatarëve të saj.

Gjyshja, dhe tashmë stër-gjyshe, kryen rregullisht ekzaminime mjekësore. Çdo vit mjekët thonë të njëjtën gjë: ajo është plotësisht e shëndetshme dhe se mund ta marrë vendin në këmbë që të nesërmen.

Pavarësisht një jete kaq të gjatë, Suela rrallë u largua nga fshati i saj dhe gjithmonë refuzoi kur fëmijët e saj sugjeruan që ajo të zhvendosej në qytet. Mosha bën të veten në fund të fundit, menduan fëmijët. Por pleqëria nuk do të thotë asgjë për këtë gjyshe.

Suela J. jeton në shtëpinë më të zakonshme që i la burri i saj i ndjerë. Gjyshja kujdeset për shtëpinë. Përveç shtëpisë, ka dhe një kopsht – rreth 10 hektarë, të cilën ajo e punon çdo vit. Dhe ajo gjithashtu kujdeset për kafshët shtëpiake: lopët, disa dhi dhe pula. Dhe ajo është akoma në gjendje të bëjë të gjitha ato.

Ne e vizituam atë për të bërë një intervistë dhe zbuluam sekretin e saj kryesor – si të jetojmë kaq gjatë dhe të jemi akoma të shëndetshëm. Ulur në tryezë me biskota, ne kuptojmë që Suela ka shumë punë për të bërë. Ne nuk duam t’i marrim shumë kohë me pyetjet tona dhe kaluam tek tema për të cilën kemi ardhur.

– Suela, ti ke jetuar kaq gjatë. Shumë më gjatë se kushdo tjetër. Si ia bën?

– Unë u kam thënë shumë herë të gjithëve që më pyesnin se (gazetarët vijnë rregullisht te kjo grua e vjetër). Gjithçka lidhet me pastërtinë e enëve të gjakut. Shpëtimi ma mësoi këtë kohë më parë. Shpëtimi jetonte me ne në fshat, ai ishte një mbledhës bimësh mjekësore. Të gjithë nga fshati shkuan tek ai për mjekim, madje edhe njerëz nga fshatra të tjerë. Edhe në luftë madje, ai u thirr për të shëruar ushtarët dhe nuk u kthye më. Ne jetonim ngjitur me të në atë kohë.

Një mbrëmje u ulëm të gjithë bashkë. Kaluam kohë së bashku. Dhe ai na tregoi se me çfarë dhe si trajtohet. Motra ime ishte gjallë atëherë. Ajo kishte probleme shëndetësore. Prindërit i shëruan enët e saj të gjakut dhe gjendja e saj filloi të përmirësohej. Që nga ajo kohë, ne kemi qenë të bindur se enët e gjakut janë gjëja kryesore për kujdesje. Që nga ajo kohë, e gjithë familja filloi të tregojë kujdes ndaj tyre. Është e vërtetë që prindërit e mi vdiqën tragjikisht në vitin 1987. Motra ime gjithashtu jetoi për një kohë të gjatë, por më pak se unë. Ajo vdiq në moshën 95-vjeçare. Unë u dhashë edhe fëmijëve të mi këshilla për t’u kujdesur për enët e tyre të gjakut.

Sepse sekreti i jetëgjatësisë është në enët e gjakut dhe ato duhet të pastrohen herë pas here. Por askush nuk e bën këtë, kështu që ata jetojnë pak. Kjo është veçanërisht e vërtetë për pensionistët në qytet. Ata pëlqejnë të marrin pilula dhe mendojnë se do t’i ndihmojnë. Kur isha në qytet me nipin, u habita shumë. Të gjithë ishin të sëmurë në moshën 60 vjeç. Ndaj dhe marrin pilula. Mbi të gjitha, kimia ka pushtuar gjithçka. Por nëse ata do të pastronin enët e tyre të gjakut, do të ishin po aq të shëndetshëm dhe aktivë sa unë.

– Suela, si mendon, nëse një njeri me shëndet të dobët fillon të pastrojë venat, a mund të jetojë më gjatë?

– Sigurisht! Pse jo? Gjykojeni vetë. Gjaku rrjedh nëpër enët e gjakut dhe dërgon ushqim për të gjitha organet. Sa më i mirë ushqimi, aq më të shëndetshëm janë organet. Shëndeti i njeriut fillon nga shëndeti i enëve të gjakut. Por enët e gjakut ndoten me kalimin e kohës sepse mund të ketë papastërti nga llojet e substancave të tretshme në gjak që krijohen në enët e gjakut. Ata thjesht nuk kanë ku të shkojnë. Kështu që enët e gjakut ndoten, njëlloj si tubat në kuzhinë. Gjaku nuk arrin në organet e brendshme. Kjo është arsyeja pse ata vdesin nga uria dhe sëmuren. Veshkat, stomaku, mëlçia ose fshikëza – të gjitha vuajnë nga furnizimi i dobët me gjak, përfshirë kokën. Imagjinoni, për shembull, nëse unë nuk e ushqyej një lopë siç duhet, ajo do të sëmuret menjëherë!

Dhe nëse furnizimi me gjak përmirësohet, organet do të shërohen. Një person mund të mos jetojë aq gjatë sa unë, por me siguri që do të jetojë më gjatë, 3 ose 5, dhe mbase edhe 10 vjet më shumë. Në të kaluarën, të gjithë trajtoheshin në atë mënyrë, sepse nuk kishte pilula dhe të gjithë ishin të shëndetshëm.

Mu kujtua një histori. Një grua më shkroi një here duke thënë se burri i saj vuante shumë nga hipertensioni. Ai kishte disa pësuar para-atak në zemër. Mjekët thanë që ai nuk do të jetojë shumë dhe se duhej blerë një vend në varreza. Ajo gjithashtu më pyeti se me çfarë ta shëroj. Mbase e di një sekret. Unë e këshillova të pastrojë enët e gjakut. Nuk di sekret tjetër. Kanë kaluar më shumë se 10 vjet që atëherë. Burri i saj është gjallë, i shëndetshëm dhe nuk vuan më nga hipertensioni fare. Të gjithë në familje filluan pastrimin e enëve të gjakut pas kësaj. Dhe tani më telefonojnë çdo vit për ditëlindjen time. Dhe ka shumë histori të tilla.

Gazetarët më pyesin shpesh për këtë, dhe unë gjithmonë u them atyre të njëjtën gjë. Por askush nuk duket se po më dëgjon. Më kot! Kur enët e gjakut pastrohen, mund të jetoni gjatë dhe më e rëndësishmja, të jeni të shëndetshëm! Nuk ka asgjë të bukur në një jetë të gjatë dhe plot sëmundje.

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetit (OBSH), enët e bllokuara të gjakut janë shkaku i të zhvillimit të sëmundjes në masën 93%: nga sëmundjet e traktit gastrointestinal deri në dëmtimin e shikimit

– Dhe si i pastroni enët e gjakut? Vetë? A mund t’i jepni një recetë lexuesve tanë?

– Unë i pastroja vetë. Kam mbledhur bimë medicinale posaçërisht për këtë qëllim. Kam pasur më shumë forcë. Unë shkojva vetë në pyll kur ishte e nevojshme, i mblidhja dhe i përgatisja vetë barishtet. Unë i pastroja enët e gjakut dy herë në vit. Nuk nevojitet më shpesh sepse ato nuk ndoten më shpejt. Por tani nuk mbledh më bimë vetëm. Të duhet të shkosh në pyll saktësisht në të njëjtën kohë. Kërkon shumë punë.

Unë nuk kam shkuar më që prej 15 vjetësh. Vajza ime e madhe jeton në Gjermani. Ajo më sjell një përgatitje, domethënë një çaj me një çmim të lirë. Tani i pastroj enët e gjakut me të. Neri është postieri ynë dhe ai ma sjell pakon në shtëpinë time. Ky çaj ndihmon edhe më mirë se barishtet. Sepse siç mund ta shihni, unë nuk kam më forcë t’i mbledh vetë ato. Megjithëse jam e shëndetshme, mosha bën të veten. Mosha ju ngadalëson, por nuk duhet të ju ndalojë.

– Dhe si quhet ky çaj?

– Epo, nuk e mbaj mend më. Duhet të pyes vajzën time. Unë do t’ju jap numrin e saj të telefonit, kështu që telefonojeni atë. Por ajo jeton në Gjermani dhe do t’ju kushtojë shumë …

Suela po kërkonte diçka në dhomën tjetër. Pas kësaj, ajo solli një fletore të vjetër – ajo kishte shkruar në të të gjithë numrat e telefonit sipas mënyrës së vjetër.

Vendosëm ta telefononim vajzën e saj në Gjermani dhe ta pyesim për këtë çaj. Vajza e saj tha se ajo me të vërtetë e dërgon atë çaj për pastrimin e enëve të gjakut, por është një produkt gjerman, jo anglez. Çajrat medicinale gjermane nuk mund të dërgohen jashtë vendit pa certifikatë. Dhe produkti në anglisht quhet Hypertea.

Vendosëm të pyesim mjekun për këtë çaj dhe procedurën e pastrimit të enëve të gjakut në përgjithësi dhe sa i dobishëm është ai. Profesori Oliver S., MD, akademik, kryemjek në Departamentin e Kirurgjisë Kardiovaskulare në Klinikën Universitare, pranoi t’u përgjigjej pyetjeve tona.